NCJ publicatie
De preventiematrix
De preventiematrix helpt bij het overzichtelijk maken van de (preventieve) activiteiten en interventies die er in jouw gemeente al zijn voor verschillende doelgroepen.
Wat kan jij doen?
Iedere professional die werkt met kinderen, jongeren en ouders heeft zijn bijdrage in het stimuleren van weerbaarheid. Daarbij gaat het niet alleen om zelfverdediging bij pubers, maar ook om werken aan weerbaarheid bij jonge kinderen.
Grofweg onderscheiden we daarom twee actierichtingen:
- Jeugdigen tot ongeveer 10 jaar
- Jeugdigen ouder dan 10 jaar
Bij de eerste groep gaat het om hele jonge kinderen, hun ouders en het opgroeiende kind op de basisschool. De activiteiten waar het om gaat bestaan bijvoorbeeld uit het ondersteunen en versterken van het opvoedvertrouwen en het aansluiten bij ouders. Daarnaast ook over het adviseren, uitvoeren en toepassen van interventies op scholen en in gemeenten. Bekijk ook het onderwerp ouderschap
Bij de tweede groep staat mentale gezondheid wat centraler en is de gerichtheid op ouders van een andere aard dan bij de eerste groep. Er is bewust gekozen om bij deze indeling niet aan te sluiten bij de overgang van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs. Inmiddels weten we namelijk dat juist de overgangen risico’s met zich meebrengen en de JGZ zorgt als geen ander voor continuïteit in het contact met een jeugdige als er sprake is van risicofactoren.
De indeling is niet in beton gegoten, maar kan helpen om het in je dagelijkse praktijk te structureren. Hebben we het over het jonge kind, de ondersteuning van ouders? Of gaat het om het aansluiten bij jongeren op de middelbare school, bij schoolverzuim en andere signalen? Vanuit het actieplan kindermishandeling is een overzicht gemaakt van interventies bestemd voor specifieke leeftijden. Het gaat om interventies die soms ingezet worden door de JGZ en soms kunnen worden geadviseerd.
Grenzen
Bij weerbaarheid gaat het onder andere over grenzen stellen, grenzen herkennen en erkennen. In de JGZ Richtlijnen is hier veel over te vinden en die bieden een goede handreiking voor de basis van je adviezen. Werken aan weerbaarheid betekent ook dat je zelf steeds bewust bent van je eigen grenzen. Wanneer geef je een advies? Helpt dit advies het versterken van het opvoedvertrouwen? Ondersteunt het advies het ouderschap? Wordt een jeugdige er weerbaarder van of juist onzekerder?
Uiteindelijk gaat het erom dat je met je professionele bagage, die bestaat uit je opleiding, je ervaring, de richtlijnen en (effectieve) interventies, ouders en jeugdigen kunt ondersteunen bij het ontwikkelen van weerbaarheid. Dat vraagt ook om het voortdurend ontwikkelen van je eigen vakmanschap. Het thema weerbaarheid biedt daar goede aanknopingspunten voor.
Preventie en weerbaarheid
Werken aan weerbaarheid begint in de dagelijkse praktijk vaak bij ervaren problemen. De toename van suïcidepogingen onder jongeren is bijvoorbeeld een reden om in gesprek te gaan over weerbaarheid en mentale gezondheid. Een belangrijke taak van de JGZ is dan om in dit gesprek over de ervaren problemen ook aandacht te vragen voor inzet op beschermende- en risicofactoren.
In een werksessie in een gemeente werkten we bovenstaande uit met behulp van de preventiematrix. De voor de werksessie ontwikkelde matrix kan gebruikt worden om het gesprek over weerbaarheid, interventies en activiteiten aan te gaan. Bekijk ook de preventiematrix weerbaarheid.
