Gezondheid

Over gezondheid

Ook in Nederland maakt het uit waar je wieg staat. Leven in ongezondheid verkort de levensduur en kan ervoor zorgen dat je tot wel 15 jaar mindere levenskwaliteit ervaart. Investeren in gezondheid is investeren in de toekomst.

‘Alles is gezondheid’. Een uitspraak met meer consequenties dan op het eerste oog lijkt. Het uitgangspunt is namelijk dat werken aan een gezonder Nederland alleen vanuit integrale samenwerking kan. Vanuit een maatschappelijk netwerk tussen mensen en organisaties zowel vanuit bedrijfsleven, politiek en publieke sector. Vanuit deze uitgangspunten benaderen we ook de pijler gezondheid van onze landelijke sectorbrede JGZ Preventieagenda. Werken aan een gezonder Nederland kan alleen samen.

‘Alles is gezondheid’ vat verschillende modellen over gezondheid samen. Van het holistisch mensbeeld, balansmodel van Bakker, het medisch-biologisch-sociaal model, het model van Lalonde tot aan de positieve gezondheid van Machteld Huber.

Positieve Gezondheid

Gezondheid is al lang méér dan de afwezigheid van ziekte. De huidige manier waarop we naar gezondheid kijken gaat meer over een gezond en betekenisvol leven. Deze manier van denken over gezondheid komt onder andere tot uitdrukking in de beweging Positieve Gezondheid, de benadering binnen de gezondheidszorg die niet ziekte maar een betekenisvol leven van mensen centraal stelt. De nadruk ligt op veerkracht, eigen regie en het aanpassingsvermogen van de mens en niet op de beperking of ziekte zelf.

Deze benadering sluit aan bij de huidige tijdgeest waarin we meer zelf regie willen voeren en bewuster zijn dat gezondheid ook een individuele beleving is. Hoe kunnen we als mens functioneren op verschillende levensgebieden zoals zingeving, mentaal welbevinden, meedoen, kwaliteit van leven, naast het dagelijks leven en lichaamsfuncties?

Naar menselijke en maatschappelijke mogelijkheden

Door van Ziekte & Zorg (ZZ) en Gezondheid & Gedrag (GG) naar Mens en Maatschappij te gaan benaderen we gezondheid vanuit de menselijke en maatschappelijke mogelijkheden. Een benadering waarin (gezondheids)vermogens centraal staan. Dit vraagt van JGZ’ers als preventiewerkers een breder maatschappelijk perspectief te hanteren.

Lees het artikel ‘Laten we eens wat ziektelabels verwijderen’

Zo heeft preventie impact!

Wil preventie impact hebben moeten we meer rekening houden met de sociale en fysieke omgeving waarin gezinnen leven, wonen en werken. De maatschappij maakt ons namelijk niet alleen zieker maar ook gezonder. Het effect van schoon drinkwater of riolering was enorm. Denk ook aan een fysieke omgeving die door de aanwezigheid van groen en ruimte uitnodigt om te bewegen en aan een sociale omgeving die mensen uitdaagt om dit inderdaad te doen. En wat voor bewegen geldt, is ook van toepassing op onze gehele leefstijl. De sociale omgeving is ook erg bepalend voor de effectiviteit van interventies die ons tegen ziekten beschermen, zoals de HPV-vaccinatie tegen baarmoederhalskanker bij jonge meiden heeft laten zien. Het is niet meer dan verstandig daar rekening mee te houden.

Gezondheidsvermogen

Bij het optimaliseren van het gezondheidsvermogen spelen twee perspectieven die nauw met elkaar samenhangen, maar een andere insteek hebben:

1. het voorkomen van gezondheidsverschillen
2. het vergroten van gezondheidsvaardigheden

Om dit gezondheidsvermogen te realiseren is preventie op het individu alleen niet voldoende. Het vraagt om een integrale benadering in de context van hun leefomgeving. Het vermogen om gezond te blijven of worden is niet alleen een individuele aangelegenheid maar een taakstelling voor de maatschappij. “It takes a healty village to raise a healthy child”. De JGZ speelt hierin als expert op alle drie niveaus van preventie (selectief- geïndiceerd en universeel) een belangrijke rol.

1. Gezondheidsverschillen voorkomen

Factoren die gezondheidsverschillen beïnvloeden zijn;

• Geletterdheid: een duurzame verbetering van (laag)geletterdheid leidt tot een duurzame verbetering van de gezondheid.
• Armoede: geeft meer kans op een ongezonde leefstijl.
• Life-events (kindermishandeling en trauma’s): kunnen leiden tot langdurige veranderingen in lichamelijk, psychisch en sociaal functioneren en daarmee de gezondheid enorm beïnvloeden.
  De JGZ zet zich in om deze gezondheidsverschillen te verkleinen door de landelijke sectorbrede JGZ Preventieagenda landelijk en lokaal uit te dragen. Door optimaal aan te sluiten bij ouders, hechting, weerbaarheid en gezondheid zet elke JGZ-organisatie en iedere professional zich in om impact te creëren op de grote maatschappelijke uitdagingen zoals kindermishandeling, schoolverzuim en armoede.

2. Gezondheidsvaardigheden vergroten

Investeren in gezondheidsvaardigheden vergroot niet alleen het vermogen om gezond te blijven. Het is ook een buffer voor een zo gezond en gelukkig mogelijk leven. Om kinderen op te kunnen laten groeien tot gezondheidsvaardige volwassenen is het belangrijk om hen in een vroeg stadium optimale gezondheidsvaardigheden aan te leren zodat zij een gezonde leefstijl kunnen ontwikkelen. De JGZ werkt hierin samen met diverse partners zoals Pharos of de Alliantie Gezondheidsvaardigheden.

De pijler gezondheid richt zich op de volgende vier vaardigheden:

• Gezonde leefstijl: voeding, beweging, slapen, omgaan met stress en zorgen voor ontspanning (Early Life Stress hangt hier nauw mee samen)
• Geletterdheid
• Digitale vaardigheid: In Nederland heeft 22% van de bevolking van 12 jaar en ouder geen of weinig ICT-vaardigheden (CBS, 2016). Effectief ICT-gebruik is van groot belang om later mee te kunnen doen op de arbeidsmarkt. Veel leerlingen (10 tot 18 jaar) hebben moeite om op internet te zoeken en informatie online op waarde te schatten (Kennisnet, 2017).
• Sociaal maatschappelijke participatie

Bekijk ook: