Deze week is het de Week tegen Kindermishandeling. Circa 3% van alle kinderen in Nederland groeit op in onveilige gezinssituaties. In de Week tegen Kindermishandeling wordt niet alleen aandacht gevraagd voor de aard en omvang van het probleem, maar vooral ook voor wat we kunnen doen om dit probleem te verkleinen. Samen hebben we een belangrijke verantwoordelijkheid om de veiligheid van deze kinderen te vergroten. Er zijn effectieve interventies die kindermishandeling helpen voorkomen. De JGZ kan vroeg signaleren.
Vroeg signaleren
Onder kindermishandeling verstaan wij lichamelijke en emotionele mishandeling, lichamelijke en emotionele verwaarlozing, seksueel misbruik en combinaties van deze vormen. Er is een scala aan signalen die kunnen duiden op kindermishandeling. Ook zijn er diverse risicofactoren waarvan wetenschappelijk is aangetoond dat die de kans dat kindermishandeling ontstaat, vergroten. Het is belangrijk dat je als JGZ-professional kennis hebt van deze signalen en risicofactoren en weet hoe je moet handelen wanneer die bij jeugdigen en hun ouders voorkomen. Daarnaast is het van belang kennis hebben van factoren die juist beschermend kunnen werken. Dit betekent dat je als JGZ-professional open moeten staan voor signalen, risico- en beschermende factoren en deze actief moeten onderzoeken en uitvragen. De NCJ-richtlijn ‘Kindermishandeling’ ondersteunt de JGZ professional hierin. De Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling vormt in deze richtlijn de kapstok voor het handelen bij (vermoedens van) kindermishandeling.
Bekijk de richtlijn kindermishandeling >
Inzet van effectieve interventies
Zoals genoemd in de richtlijn kindermishandeling zet de JGZ verschillende werkwijzen in om risico’s en beschermende factoren voor ongunstige opgroei-omstandigheden in het algemeen (en via die weg ook voor kindermishandeling) in beeld te krijgen. Een aantal van deze interventies valt onder verantwoordelijkheid van het NCJ:
GIZ (Gezamenlijk Inschatten Zorgbehoefte)
De GIZ is een erkende methodiek waarmee je snel de sterke kanten en ontwikkel- en zorgbehoeften van een kind of gezin in kaart kan brengen. Samen met (aanstaande) ouders, jeugdigen en andere professionals. Zo kom je tot passende ondersteuning en wordt de eigen kracht versterkt. GIZ wordt goed gewaardeerd door ouders en jeugdigen er zijn aanwijzingen dat de methodiek helpt bij het versterken van de zelfsturing en het zelfinzicht van ouders en bij het verbeteren van de analyse en inschatting van hun zorgbehoeften.
Stevig Ouderschap
De vragenlijst van het programma Stevig Ouderschap geeft inzicht in de vraag of ouders met een pasgeborene in aanmerking komen voor aanvullende huisbezoeken. Deze vragenlijst heeft een goede voorspellende waarde voor latere problemen in de ontwikkeling van het kind én voor het risico op kindermishandeling. Stevig Ouderschap bestaat uit circa zes preventieve huisbezoeken, die worden afgelegd door een gespecialiseerde jeugdverpleegkundige in gezinnen gedurende de eerste twee jaar na de geboorte. Met de module SO-prenataal kan, op verwijzing van o.a. verloskundigen, ook al tijdens de zwangerschap gestart worden met circa vier huisbezoeken. Stevig Ouderschap is er voor gezinnen met een verhoogd risico op opvoedingsproblematiek en heeft als doel ouders zodanig te steunen dat problemen worden genormaliseerd en hun kind in een veilige omgeving kan opgroeien.
Lees meer over Stevig Ouderschap >
VoorZorg
VoorZorg is een programma voor zeer kwetsbare vrouwen die zwanger zijn en te maken hebben met een opeenstapeling van problemen. Het is een intensief programma waarbij de VoorZorgverpleegkundige door middel van huisbezoeken een vertrouwensband opbouwt en de moeder/het gezin ondersteunt. De verpleegkundige biedt ondersteuning bij zwangerschap, versterking van het ouderschap, verzorging en opvoeding, gezondheid en levensloopontwikkeling en bij het krijgen van betere toegang tot hulp. VoorZorg wordt uitgevoerd vanaf vroeg in de zwangerschap om prenatale stress en schade te verminderen tot het kind twee jaar is. Aangezien de situatie in deze gezinnen complex en multidimensionaal is, heeft VoorZorg diverse doelstellingen, waaronder:
- Voorkomen van kindermishandeling en huiselijk geweld.
- Verbetering van het zwangerschaps- en geboorteproces.
- Verbetering gezondheid en ontwikkeling kind.
- Verbetering van de persoonlijke ontwikkeling van de cliënt en haar mogelijkheden voor opleiding en werk.
Lees hier meer over VoorZorg >
Evidence Based Practice
In de impactvolle praktijk die de Jeugdgezondheidszorg nastreeft vormt werken volgens Evidence Based Practice de basis. Dat betekent niet alleen gebruik maken van bovengenoemde wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen en bewezen effectieve interventies maar ook: gebruik maken van het vakmanschap van de professional en werken vanuit de bedoeling, in verbinding met de ouder of jeugdige. Daaruit volgt dat we goed moeten luisteren naar wat de mens tegenover ons vertelt, welke behoeftes er benoemd worden, en zelf ook mens blijven, aldus Else Hofma, één van de trainers voor de opleiding tot Stevig Ouderschap verpleegkundige.
Contact en meer informatie
Voor meer informatie kun je contact opnemen met NCJ-adviseur Lieke van der Meulen via lvandermeulen@ncj.nl.
