Blog 10 oktober 2023
Het NCJ heeft waardengedreven vakmanschap prachtig op de agenda gezet. Het raakte me direct toen ik het zag. “Hè hè, eindelijk gaan we het daarover hebben binnen de jeugdgezondheidszorg”, dacht ik. Het is de basis, het meest waardevolle dat je kunt voelen als jeugdarts – en als iedere andere zorgverlener. Daarom hebben we dit onderwerp onlangs vol enthousiasme als pilot in de opleiding tot jeugdarts KNMG bij TNO voorbij laten komen.
Ik ben Sandra Hamming, opgeleid als arts en heb ooit de bewuste overstap gemaakt van kinderarts naar jeugdarts. Een aantal jaren later maakte ik nog een carrière sprong, namelijk van de praktijk naar het adviseren. Dit doe ik nu zelfstandig, als oprichter van BasisBegrip, en bij TNO, als opleidingsadviseur voor de opleiding arts M+G, profiel jeugdarts, eerste fase.
Binnen de opleiding zien we de worstelingen van de jonge dokters die jeugdarts willen worden. Aan de ene kant zijn er uitdagingen, zoals de gevoelens van hoge werkdruk, moeilijke casuïstiek, al die protocollen en de verschillen in aanpak tussen de diverse jeugdgezondheidszorg organisaties. Maar er is ook het opgroeiende kind en het mooie gevoel wanneer je daar als jeugdarts zoveel voor kan betekenen. Vanwege deze dubbele gevoelens en dilemma’s wilden we dus graag het onderwerp waardengedreven vakmanschap een plek geven in de opleiding. Het deed me terugdenken aan wat waardengedreven vakmanschap ooit voor mijzelf heeft betekend.
Op de één of andere manier voelde ik echt dat mijn vaardigheden en eigenschappen van waarde waren om een goede jeugdarts te kunnen zijn, dat een jeugdarts van waarde was voor het opgroeiende kind en dat we samen, als JGZ, van waarde waren voor alle kinderen. Ik liet ook iedereen weten dat de JGZ echt ‘aan tafel moest zitten’ als het ging om de zorg voor jeugd. Dit alles voelde en wist ik zonder dat ik daar een goed woord voor had; een woord dat echt de lading dekte. Nu achteraf realiseer ik me hoe waardevol het was wat ik voelde en dat dát alles te maken heeft met waardengedreven vakmanschap.
Toen ik begon met werken als jeugdarts vond ik het natuurlijk ook best lastig. Als kinderarts had ik het idee dat ouders over het algemeen blij waren om een afspraak te hebben, maar een oproep voor een JGZ spreekuur door mij als jeugdarts viel meestal wat minder prettig. Dit werd nog eens versterkt door de onzichtbaarheid van de JGZ en wat de JGZ kan betekenen, dus het voelde soms alsof ik me moest verdedigen. En dan waren er ook nog eens al die nieuwe dingen om te leren en enorme bergen aan richtlijnen om mezelf doorheen te worstelen. Ik snapte wel dat die richtlijnen nodig waren om bepaalde zorg te protocolleren en uniformeren, maar ze konden ook wat beklemmend aanvoelen.
Dus ik kan me nog heel goed herinneren hoe vol mijn hoofd zat als beginnend jeugdarts en ik kan me voorstellen dat je als jonge dokter denkt: “wat moet ik met dat waardengedreven vakmanschap?”. Dat is helemaal prima. Ga bezig met ontdekken, je plek vinden, ervaring opdoen, leren en lezen. Gebruik de richtlijnen als een kader en naslagwerk, als een vertrouwde ‘kennis-basis’. Maar begin ook langzaam met het open houden van je oren, ogen en gevoel, om inspiratie op te doen voor waarom jij van waarde bent als jeugdarts voor het kind en waarom de JGZ als geheel van waarde is. Stop het als een zaadje in je brein, wees je bewust van elk sprongetje van blijdschap en trots en laat dat gevoel van waarde groeien. Het maakt het werk zoveel leuker als je echt weet waar jij en je collega’s het voor doen en waarom.
En mocht je een meer ervaren jeugdarts zijn, dan kan ik me voorstellen dat je soms denkt: “ik heb helemaal geen zin meer om na te gaan denken over de waarde van wat ik doe”. Wellicht ben je de sleur gaan voelen en de irritatie door al het gedoe er omheen en alle regeltjes. Dan hoop ik dat je het toch wil proberen om weer eens heel erg bewust naar jezelf te gaan luisteren en te voelen waarom jij, met al jouw talenten, die waardevolle jeugdarts bent. En dat jij voor jezelf helder hebt wat de waarde is van de JGZ voor alle kinderen. Als je dat weet, dan raakt het je minder wat er allemaal ‘gezeurd’ wordt over organisatorische dingen en wie ‘ons’ nog steeds niet ziet. Kijk naar de resultaten die jij als jeugdarts bereikt en neem die serieus, ongeacht wat mensen over jouw vak en de JGZ als geheel te zeggen hebben. Jij maakt het verschil! Voor veel kinderen en hun ouders. Dit besef geeft jou meer werkplezier. Dat straal je dan ook uit en neem je mee in de prachtige zorg die je levert voor het kind.
Dus waar je ook zit in je carrière als jeugdarts en wat voor talenten jij ook toevoegt; zorg dat je altijd op zoek gaat naar wat jouw gevoel is bij waardengedreven vakmanschap. Het is de belangrijkste basis die je voor jezelf kan leggen – en dus voor de zorg voor het kind.
Waardengedreven vakmanschap zorgt voor tevreden, betrokken en bevlogen professionals die in hun kracht staan. Om hier richting aan te geven organiseert het NCJ op 29 november 2023 een Symposium: ‘Professionals maken het verschil; over waardengedreven werken in de JGZ’. Bekijk het gehele workshopprogramma hier.
Door te weten wie jij als professional bent en je bewust te zijn van het belang van waarden voor jezelf en de ander, kom je in verbinding met elkaar. Het geeft jou een kompas en helpt je om koers te houden in alles wat je moet en op je afkomt. De sprekers op het symposium kunnen je hierbij nieuwe inzichten geven en hulp bieden. Meld je hier aan voor de bijeenkomst!
NB. De originele versie van deze blog is gepubliceerd op de NCJ website op 29 september 2022.
Waardengedreven vakmanschap zorgt voor vitale, betrokken en bevlogen medewerkers, een sterke en flexibele uitvoeringspraktijk en draagt bij aan een stevige positionering van jeugdgezondheid in het medische en sociale domein. Hier lees je meer over het gedachtegoed.
Versuft, verward en gedesoriënteerd zoekt men naar een nieuw houvast. Herwaarderen van wat het juiste is om te doen. Menswaardigheid weer vol in het licht zetten. Mensen zijn hier elkaars bondgenoten. Voortdurend maatschappelijk dialoog is de weg ernaartoe.
Voor leerlingen die kampen met ziekte, gaat het onderwijs niet altijd vanzelf. Marina van Egdom, AIOS M+G 1e fase, profiel JGZ, is ouder van zo’n kind. Haar persoonlijke ervaring heeft ertoe geleid dat ze zich inzet voor haar stage bij het NCJ en dat ze deelnam aan de doorontwikkeling van de interventie MAZL.
Vele gesprekken met kwetsbare cliënten heb ik gevoerd in mijn loopbaan. Voordat ik Nu Niet Zwanger (NNZ) kende, kwam het niet in mij op om kinderwens, seksualiteit en anticonceptie te bespreken tijdens mijn werk als jeugdverpleegkundige.
