Blog 28 november 2024
Yolanda Wallenburg, AIOS jeugdgezondheidszorg, wilde meer gevoel krijgen bij hoe JGZ-beleid tot stand komt en hoe dit in verschillende JGZ-organisaties of landelijk geïmplementeerd kan worden. Daarom is ze stage gaan lopen bij het NCJ. Tijdens deze stage heeft ze zich beziggehouden met het thema schoolverzuim. Dit blog werpt een blik op schoolverzuimbeleid in schoolgidsen. ‘’Als dit vooral gaat over regels en sancties en weinig over ondersteuning, staat iedereen met 1-0 achter’’, vertelt ze.
In mijn spreekkamer en op mijn scholen maak ik gebruik van de interventie MAZL om ziekteverzuim onder leerlingen te begeleiden. Mijn ervaring is dat we hiermee precies die leerlingen eruit pikken die extra ondersteuning en zorg kunnen gebruiken. Bovendien heeft de interventie de bijkomstigheid dat, wanneer goed geïmplementeerd, het hele schoolklimaat op een positieve manier verandert. MAZL vraagt van mentoren om in gesprek te gaan bij ziekteverzuim en niet af te wachten. Dit vergroot de onderlinge betrokkenheid tussen leerlingen en mentoren. Hiervan plukken alle leerlingen de vruchten.
Gedurende mijn stage bij het NCJ daalde bij mij in dat de doelgroep, de (ziekgemelde) leerling, bereikt wordt – of soms juist niet – via vele schakels. Deze schakels zijn in dit geval: NCJ, JGZ, school, ouder, en uiteindelijk de leerling. De schoolgids communiceert direct met ouders en leerlingen, wat mijn nieuwsgierigheid wekte naar de manier waarop het verzuimbeleid gepresenteerd wordt. Daarom heb ik verschillende schoolgidsen doorgelezen. Tot mijn verbazing merkte ik dat scholen die met MAZL werken, dit vaak niet vermelden. Wat mij ook tegenstond was de toon en de inhoud die gebruikt worden in de hoofdstukken over schoolverzuimbeleid. Ik ben van mening dat anders zal moeten, zodat de doelgroep en het doel effectiever bereikt worden.
Bij veel van de schoolgidsen die ik doorlas, lijkt de nadruk te liggen op schoolaanwezigheid, alsof dat het primaire doel is. Dit komt door hoe het gepresenteerd wordt:
Verzuimbeleid in huidige schoolgidsen:
NB: Niet alle schoolgidsen zijn zo opgebouwd, maar dit geeft de algemene tendens van veel schoolgidsen weer.
Ik probeer mij bij het lezen van deze teksten te verplaatsen in de leerlingen en hun ouders. Ik stel mij een 12-jarige leerling voor die een ongeval heeft gehad en nu met een flinke hersenschudding thuis zit. Of een 15-jarige leerling die geen aansluiting heeft in de klas en het door somberheidsklachten steeds moeilijker vindt om naar school te gaan. Ik zou als ouder van deze leerlingen weinig geholpen zijn met de tekst. Er wordt meestal niet uitgelegd wat leerlingen kunnen verwachten van de school ten aanzien van huiswerk en schoolhervatting, en ook niet wat de school van hen verwacht.
Naast dat het niet helpend is, denk ik dat scholen vaak niet in de gaten hebben dat een tekst als deze kan leiden tot irritatie. De woorden komen op mij over als een gebrek aan vertrouwen. Ze lijken alleen gericht op het controleren van aanwezigheid, zonder te onderzoeken wat er speelt. Wanneer de school haar verzuimbeleid niet als kans ziet om bij verzuim van een leerling een ondersteunende rol te spelen, kan dat leiden tot negatieve gedachten en emoties.
Ik heb ouders en leerlingen in mijn spreekkamer gezien die teleurgesteld zijn: de verwachting dat er interesse wordt getoond door de school wordt niet waargemaakt. Frustratie: omdat er geen steun is, terwijl dat wel nodig is. Verminderde zelfwaardering: omdat deze leerlingen het gevoel krijgen niet belangrijk genoeg te zijn voor anderen om contact op te nemen. Het teruggaan naar school wordt met deze negatieve gevoelens en gedachten alleen maar lastiger.
Bekijk onze factsheet over wat ouders belangrijk vinden in het contact met school
Wanneer schoolaanwezigheid en lesdeelname niet het doel zijn maar een middel, dan komt de ontwikkeling van het kind centraal te staan. Dat vraagt erom het verhaal van het kind te kennen, op leergebied en sociaal-emotioneel. Dit kan alleen door in gesprek te gaan met kind en ouders. Goed verzuimbeleid gaat in mijn optiek over aandacht en vertrouwen.
Uit mijn ervaring als jeugdarts kan ik zeggen dat leerlingen die zich vaak of langdurig ziek melden, áltijd een reden hebben om dat te doen. Deze leerlingen willen zelf ook een andere situatie, maar missen daarvoor vaak de kracht of middelen. Ouders weten niet altijd hoe ze de situatie moeten aanpakken. Bij veel verzuim is er vaak sprake van overmacht, soms van handelingsverlegenheid of onkunde, maar zelden van onwil. Ouders blijken bereid een gesprek hierover te voeren, mits ze zich gehoord en veilig voelen. Zo’n open gesprek biedt ruimte om samen oplossingen te bedenken die passend zijn voor deze specifieke leerling, in deze situatie, op deze school. Deze positieve ervaring leidt tot meer schoolaanwezigheid op lange termijn.
De schoolgids is het eerste wat erop nageslagen wordt bij het ziekmelden van je kind. De woorden die daarin staan doen ertoe. Als het schoolverzuimbeleid vooral gaat over regels en sancties en weinig over ondersteuning, staat iedereen met 1-0 achter. Niet alleen de mentoren hebben baat bij deze herformulering van het schoolverzuimbeleid. Ook de JGZ-professionals krijgen een betere uitgangspositie wanneer zij ingeschakeld worden bij langer durend verzuim.
Iedereen is weleens ziek. Wij vinden het vanzelfsprekend dat je ook dan onze aandacht krijgt. Door contact te houden, weten we waar we jou bij kunnen ondersteunen en het schoolwerk overzichtelijk kunnen houden. We ondersteunen je graag tijdens je ziek zijn, en ook bij het weer opstarten.
Ook weten we graag of er zaken op school zijn die misschien bijdragen aan jouw ziek zijn. Zo proberen we een veilige en fijne schoolomgeving te maken, waar iedereen graag komt.
Voor ons ziekteverzuimbeleid gebruiken we de MAZL-aanpak (Meer Aandacht Ziekgemelde Leerling).
Voor meer informatie kun je linken naar de landingspagina over de MAZL interventie of een link plaatsen naar jouw eigen JGZ-organisatie.
Je kunt je kind ziek melden op de volgende manier:
Geef aan hoe de ouders weten dat de ziekmelding binnen is gekomen. Zie ook onze factsheet: Ziekgemeld. Wat nu?
Heb je als ouder of leerling direct vragen over gemiste lessen of toetsen? Neem dan contact op met de mentor. Als een leerling een paar dagen ziek is, neemt de mentor altijd contact op om te bespreken wat de leerling zelf kan doen en hoe de school kan helpen.
Bij langere afwezigheid (MAZL-criteria: 4 ziekmeldingen binnen 12 weken of 7 aaneengesloten schooldagen) nodigt de mentor jullie uit voor een gesprek, om samen te kijken wat nodig is om weer naar school te komen. Er is tijdens dit gesprek de gelegenheid om informatie te delen. Er hoeft geen medische informatie gedeeld te worden. Soms blijkt dat de situatie langer kan duren. Dan kan de mentor de leerling aanmelden bij de jeugdgezondheidszorg. Zij maken samen met jullie een plan: het welzijn van de leerling staat voorop. Er wordt gekeken naar mogelijkheden voor de leerling én voor de school. Zij kunnen ook doorverwijzen naar bijvoorbeeld een kinderarts of psycholoog. De jeugdgezondheidszorg houdt alles vertrouwelijk en deelt geen medische informatie met school.
Als een leerling afwezig is zonder afmelding, neemt de school contact op. Reageer je binnen 48 uur niet, dan worden deze uren als ongeoorloofd verzuim geregistreerd. Ook te laat komen valt hieronder. Dit wordt gemeld aan de leerplichtambtenaar. Zo nodig worden jullie uitgenodigd voor een gesprek. Voor meer informatie: Geoorloofd schoolverzuim en spijbelen | Leerplicht | Rijksoverheid.nl.
In sommige gevallen is bijzonder verlof mogelijk, bijvoorbeeld voor een huwelijk, begrafenis of religieuze feestdag. Vakantie buiten de schoolvakanties kan alleen als één van de ouders niet vrij kan nemen tijdens de schoolvakanties. Vraag bijzonder verlof, als dat mogelijk is, 8 weken van tevoren aan bij de schooldirecteur. Voor meer informatie: Mag ik mijn kind meenemen op vakantie buiten de schoolvakantie? | Rijksoverheid.nl.
Hier plaats je relevante contactgegevens.
Daarom een uitnodiging: bekijk de schoolgids van de school waar je werkt. En nodig de school uit om, indien nodig, de tekst aan te passen naar bovenstaand voorbeeld. Het is mogelijk om aanpassingen te maken die aansluiten bij de specifieke school. Ook als je school niet werkt met MAZL, kan de tekst grotendeels gebruikt worden.
Een leerling die zich gesteund en welkom voelt, hoeft maar een kleine stap te nemen om weer naar school te gaan!
Yolanda Wallenburg is AIOS jeugdgezondheidszorg en heeft haar MG-stage gedaan bij het NCJ. Zij is nu werkzaam als jeugdarts in opleiding bij JGZ Almere.
"*" geeft vereiste velden aan
Met goede gespreksvoering kunnen JGZ-professionals bijdragen aan de gezonde ontwikkeling en het welzijn van jeugdigen en gezinnen. De praktijkmodule Gespreksvoering is onlangs beschikbaar gekomen via de JGZ-richtlijnenwebsite. Hiermee kunnen JGZ-professionals een veilige sfeer creëren waarin ruimte is voor het bespreekbaar maken van zorgen en vragen.
Onderzoekers van het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie ontwikkelden een instrument voor het herkennen, in kaart brengen en zelf ondersteunen van kinderen in een kwetsbare gezinssituatie, dat ze voorlegden aan het JGZ Wetenschapsatelier - en in het onderwijs. In het wetenschapsatelier werd uitgevonden hoe bruikbaar dit instrument is.
Het Tijdschrift voor Jeugdgezondheid (TJGZ) gaat vanaf nu verder onder de vlag van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ). Tijdens een feestelijke bijeenkomst met het ambassadeursnetwerk stonden we op 20 november stil bij het verleden, het heden en de toekomst van TJGZ.
