Interventies in de jeugdgezondheidszorg en hechting

Voor een kind is een emotioneel sensitieve, vertrouwde en beschikbare persoon belangrijk om zich aan te hechten. Daarnaast is een stabiele veilige leefomgeving, van waaruit het kind positieve interacties met de hechtingsfiguur kan aangaan, essentieel voor een gezonde ontwikkeling. Kinderen die veilig gehecht zijn ontwikkelen meer zelfvertrouwen, voelen dat ze de moeite waard zijn en weten dat ze kunnen rekenen op de steun van hun primaire opvoeders. Vanuit een veilige hechting kan een kind anderen leren te vertrouwen. Een veilige hechting gaat samen met het een positief zelfgevoel, veerkracht en weerbaarheid bij kinderen. 

Het NCJ heeft een aantal effectieve interventies beschikbaar om ouderschap en de hechting te versterken. Deze interventies ondersteunen, via de professional als intermediair, de ontwikkeling van een veilige gehechtheidsrelatie bij jonge kinderen.Ook bij oudere kinderen en pubers  is het belangrijk om aandacht te schenken aan de interactie tussen ouders en hun kinderen.

De gespreks- en signaleringsmethodieken Gezamenlijk Inschatten Zorgbehoefte (GIZ) en SamenStarten helpen de professional bij het bespreekbaar maken en inschatten van de hechtingsrelatie. Bij deze interventies bespreek je met de ouder(s) welke krachten en support het gezin heeft of nodig heeft. Het gaat niet alleen om hoe het met de baby gaat, maar ook de interactie tussen de ouder(s) en de baby en hoe zij zich ten opzichte van hun kind voelen. Door het te bespreken en open te staan voor de ouder-beleving (psycho educatie) kun je tijdens het contact de hechting bevorderen. Bij SamenStarten en GIZ wordt ook de omgeving en sociale steun besproken en zonodig samen gekeken hoe deze versterkt kan worden. Een steviger netwerk versterkt de ouder en maakt dat deze zich competenter voelt. Je als ouder competent voelen, versterkt de beleving van het ouderschap en maakt dat je als ouder meer open kunt staan voor je kind. Dit heeft dan weer positieve effecten op de hechting. De (JGZ-)professional kan deze aspecten ondersteunen.

Bij de huisbezoeken programma’s Stevig Ouderschap (SO) en VoorZorg (VZ) is het versterken van de ouderschapsvaardigheden een integraal onderdeel van het programma. Hierbij spelen dezelfde aspecten een rol als bij GIZ en SamenStarten, maar is er meer tijd beschikbaar. Om ook kwetsbare ouders, of ouders die geen positieve opvoed ervaringen of veel problemen hebben, hierin te ondersteunen. De SO- en VZ-verpleegkundigen worden getraind en met materialen ondersteund om ouder(s) in hun ouderschap op een positieve manier te versterken.  Ouders die zich competenter voelen in hun rol als ouder en in een positieve interactie hun kind kunnen opvoeden, versterken de hechting. VZ- en SO-verpleegkundigen bevestigen wat er goed gaat. Niet alleen met het kind, maar ook hoe de ouder op haar/zijn kind reageert. Ook deze bevestiging versterkt de hechting. Daarnaast ondersteunen de programma’s (met name VoorZorg) het mentaliseren: het als ouder inleven in de gevoelswereld van je kind. Het kind voelt zich begrepen en gehoord en de ouder beleeft de wereld van haar/zijn kind bewuster. Dit alles versterkt de band en dus ook de hechting tussen ouder en kind.

M@ZL is een programma waarbij de JGZ, samen met de school, het ziekteverzuim in kaart brengt en terug dringt. In eerste instantie is het bij deze interventie lastiger om het belang van een goede hechting te zien. Toch speelt dit wel degelijk een rol, zowel voor de ouder als voor het kind/de jongere. Bij een gezin met goed gehechte kinderen voelen zowel de ouder als het kind, zich door elkaar gesteund en kan de relatie de stormen van de pubertijd en het zelfstandig worden meestal wel  doorstaan. Door bij M@ZL te kijken naar de situatie van het veel verzuimende kind en zijn/haar ouders, en dit vervolgens bespreekbaar te maken, kan de relatie tussen ouder en kind verbeteren, ontstaat er meer begrip over en weer, en wordt de hechting hopelijk sterk genoeg om een volgende ‘storm’ beter te doorstaan.